اسلام تکس بانک مقالات اسلامی و پاسخ به شبهات
مسالۀ خمس در نزد علمای شیعه به مساله ای حیاتی تبدیل شده و علمای شیعه حریصانه از آن دفاع نموده و برای ترویج آن تلاشها می کنند؛ علمای شیعه کسانی را که خمس نمی پردازند به شیوه های گوناگون می ترسانند؛ نماز و اعمال خیر و حتی دینشان را ناقص می دانند، حجشان را باطل و غذایشان را حرام اعلام می کنند و حتی لباسی را که می پوشند را حرام اعلام می نمایند، تمام اینها فقط به خاطر نپرداختن یک پنجم از سرمایه و دسترنج خودشان!
علمای شیعه چون دیدند که می توانند از مردمِ بی خبر سواری بگیرند و آنان در مورد تغییرات و بدعتها ساکت نشسته و مانند غلام زر خرید،گوش به فرمان علمای خود هستند پس ابتدا برای شرکت در حکومت تلاش کردند و با روی کار آمدن دولت صفویه به این مقصود خود رسیدند؛ در دوران صفوی علمای شیعه مقرری معین و گزافی داشتند [۱]
تا جایی که شخصی چون محقق کرکی (اوائل صفویه) در زمانی که در عراق بود، سیورغال [۲] را در اختیار داشته و از آن استفاده می کرده و سالانه هفتصد تومان به او تعلق می گرفته [۳] که مبلغ گزافی بوده است ؛ همچنین حسین بن عبدالصمد ، پدر شیخ بهائی (اواسط صفویه) در سفرنامه اش در ابتدا از وضع گذشتۀ خود در لبنان گله می کند و سپس از وضع خود در اصفهان تعریف می کند و می گوید: « در آن شهر(پایتخت صفویه) محکم و استوار منزل کردیم. مردمان اهل و صالحی در آنجا دیدیم. هر روز زندگی در آنجا با هزار روز برابر است. بخاطر وجود نعمت فراوان از عبادت به حداقل معمول از نماز و روزه قانعم و هیهات که حق آن را به تمامی به جای آورم. با لذات و کامروائی ها از پرداختن به علم دور مانده و از علم چیزی برایم نمانده است.» [4]
محمد باقر مجلسی (اواخر صفویه) چنان وضع مالی خوبی داشته است که به قول نعمه الله جزائری: «مجلسی … در زندگى داخلى با تجمل و شکوه و آراستگى به زینتهایى که در آن روزگار میسر بود، بسر مىبرد چنانکه حتى شلوارهاى زنان خدمتکار و کنیزکان او از قماشهاى گرانبهاى کشمیرى بود.» [5]
با تضعیف و منقرض شدن دولت صفویه دیگر از آن املاک و سیورغال و خراج و لذتهایی که علمای شیعه به آن عادت کرده بودند، خبری نبود، لهذا مساله خمس که در دوران صفویه غالباً حکم به تحلیل آن داده می شد و شیعیان از آن معاف بودند و حتی خمس غنائم جنگی نیز به علما تعلق نمی گرفت بلکه شخص شاه خمس را می گرفت و مصرف می کرد ، به یکباره حکم دگرگون شد و شیعیان که معاف از پرداخت خمس بودند به یکباره مانند یک عبادت شرعی برایشان واجب گشت و هر که ابا می ورزید با انوع انذارها او را می ترساندند!
بله! علمای شیعه چون زرق و برق دنیا را دیده بودند و به یکباره دنیایشان مانند آخرتشان تباه شد، قانون وجوب خمس را تثبیت و تصویب کردند تا بتوانند دوباره مانند قبل زندگی پر زرق و برقی داشته باشند و چنان نباشند که شاعر می گوید:
«اکنون که بدست ما نه آن ماند و نه این … چون کافر درویش نه دنیا و نه دین»
با به دست آوردن یک پنجم اموال شیعیان قدرتمند و قدرتمندتر شدند و کار به جایی رسید که به فکر سلطنت افتادند و در نهایت نیز توانستند به آن برسند و چنانکه خلخالی در جای جای خاطراتش به آن اشاره دارد ، در اوایل انقلاب وجوهات خمس بسیار به کار آخوندهای شیعه خصوصاً خمینی آمد.
*********
در آیات قرآن، تنها در یک مورد به بحث خمس پرداخته شده و آن نیز تنها در مورد "خمس غنائم جنگ" است، خداوند می فرماید:« وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَابْنِ السَّبِیلِ إِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَى عَبْدِنَا یَوْمَ الْفُرْقَانِ یَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ وَاللَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» (انفال :۴۱)
یعنی: «و بدانید که هر چیزى را به غنیمت گرفتید یک پنجم آن براى خدا و پیامبر و براى خویشاوندان [او] و یتیمان و بی نوایان و در راهماندگان است اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدایى [حق از باطل] روزى که آن دو گروه با هم روبرو شدند (غزوه بدر) نازل کردیم ایمان آوردهاید و خدا بر هر چیزى تواناست.»
این آیه در مورد خمس و در مورد سؤالی است که صحابه در مورد غنائم جنگی پرسیده اند، لهذا خداوند فرموده است، یک پنجم خمس متعلق به خدا و رسول و نزدیکان رسول و یتیمان و مساکین و در راه ماندگان است؛ اما علمای شیعه از این آیه سوء استفاده کرده و اولاً با دلایل واهی خمس را بر تمام دارایی های معقول و منقول تعمیم داده و ثانیاً پرداخت آن را منحصر به فقها و سادات نموده و یتیمان و مساکین و در راه ماندگان را بدون سهم گذاشتند!
آخوند شیعی برای اینکه بتواند عوام را بفریبد، می گوید: واژۀ "غنم" که در این آیه آمده به معنای هر چیزی است که بدون زحمت به دست می آید [۶] ؛ مکارم شیرازی بعد از بافتن تمام این زخرف القول ها به یکدیگر ، می گوید: « آیه غنیمت معنى وسیعى دارد و هرگونه درآمد و سود و منفعتى را شامل مى شود، زیرا معنى لغوى این لفظ عمومیّت دارد و دلیل روشنى بر تخصیص آن در دست نیست.» [7]
فرضاً که ادعای وی را بپذیریم، می گوئیم در اینصورت هیچگونه خمسی به شما تعلق نمی گیرد چرا که غنیمت جنگی و فایده هایی که از تجارت کسب می شود و سنگهای معدن و … همه با زحمت و مشقت بدست می آید پس شما را از آن سهمی نیست چون گفتید که غنیمت یعنی سودی که بی مشقت به دست آمده باشد!
آیا کشاورز بیچاره ای که عمر خود را بر سرِ زمین زراعی نهاده و ماهها به آن رسیدگی کرده و شخم زده و کود و آب داده ، سودی که به دست می آورد بی مشقت به حساب می آید که شما برای گرفتن خمس آن این همه حریص هستید که چشمانتان بر این حقایق بسته شده؟؟
آن تاجر بازاری که از طریق معامله کسب در آمد و منفعت می کند نیز زحمت می کشد و هر آنچه به وی می رسد نتیجۀ دسترنج و زحمت اوست و تماماً با مشقت و تلاش بدست آمده اند، پس چگونه شما خود را در آن شریک می دانید؟؟ یا آن بنا و نانوا و معلم و دکتر و … که برای در آمدش زحمت کشیده و ساعتها کار کرده ، چگونه درآمد او را بی مشقت می دانید که یک پنجم آن را خواهان هستید؟؟ اگر اینها دزدی نیست، پس چیست؟ اگر شکر فروشی مشقت و زحمتی ندارد ، شاید! ولی دیگر مشاغل برای خود زحمت و سختی هایی دارند.
جالب است که بدانید از اولین اشخاصی که در برابر "حیدر علی قلمداران" جبهه گرفت و در جواب کتاب "مساله خمس ماخوذ از کتاب و سنت» کتاب نگاشت ، همین جناب مکارم شیرازی بود!
دکتر موسی موسوی نکته ای جالب را مطرح می کند و می نویسد: « هرگز حتی یکی از شیعیان این سئوال را نکرده است که چگونه این فقیهان فقط در نفع کسب و کار با آنان شریک گشته و در سرمایه و زحمات و مشکلات کار با آنان شراکتی ندارند؟ هرگز نپرسیدند که چگونه شما در سود کسب با ما شریک میشوید و با استناد به چه دلیلی ما باید رنج برده و کار کنیم و شما راحت بنشینید و ثمره رنج و کوشش ما را بخورید؟» [8]
اما بعد از این باید گفت: آخوند شیعی از این غافل است که به اتفاق مفسرین آیات مذکور در مورد جنگ بدر نازل شده و در آیات قبل و بعد از این آیه تماماً در مورد جنگ و مبارزه با کفار صحبت شده است، چنانکه خداوند می فرماید:
«وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَکُونَ فِتْنَهٌ وَیَکُونَ الدِّینُ کُلُّهُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ بِمَا یَعْمَلُونَ بَصِیرٌ (۳۹) وَإِنْ تَوَلَّوْا فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَوْلَاکُمْ نِعْمَ الْمَوْلَى وَنِعْمَ النَّصِیرُ (۴۰) وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَابْنِ السَّبِیلِ إِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَى عَبْدِنَا یَوْمَ الْفُرْقَانِ یَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ وَاللَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ (۴۱) إِذْ أَنْتُمْ بِالْعُدْوَهِ الدُّنْیَا وَهُمْ بِالْعُدْوَهِ الْقُصْوَى وَالرَّکْبُ أَسْفَلَ مِنْکُمْ وَلَوْ تَوَاعَدْتُمْ لَاخْتَلَفْتُمْ فِی الْمِیعَادِ وَلَکِنْ لِیَقْضِیَ اللَّهُ أَمْرًا کَانَ مَفْعُولًا لِیَهْلِکَ مَنْ هَلَکَ عَنْ بَیِّنَهٍ وَیَحْیَى مَنْ حَیَّ عَنْ بَیِّنَهٍ وَإِنَّ اللَّهَ لَسَمِیعٌ عَلِیمٌ (۴۲)»
تمام این آیات در مورد جنگ و مبارزه با کفار و در مورد "یوم الفرقان و یوم التقی الجمعان" است و در حین آن از "غنیمت" سخن رفته است ، به این معنا که منظور از غنیمت ، همان معنای اصطلاحی آن که در مورد اموال بدست آمده در جنگ می باشد ، مراد است ؛ روایتی از امام صادق علیه السلام نیز ، این دیدگاه را تائید می کند ، چنانکه آمده است:
«عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ لَیْسَ الْخُمُسُ إِلَّا فِی الْغَنَائِمِ خَاصَّه» [9]
یعنی: «خمس نیست مگر در غنیمت خاصّه یعنی غنائم جنگی»
آقای مکارم شیرازی خود در تفسیر نمونه اش معترف است که این آیه دربارۀ سؤال و اختلاف اصحاب در مورد غنائم جنگی نازل شده است [۱۰] اما شرم و حیا را کنار نهاده و می گوید منظور از خمس تمام فوایدی است که به دست می آید!! [۱۱]
طبق آیۀ مشار الیه، خمس تنها مربوط به غنائمی است که در جنگ از کفار و مشرکین گرفته می شود و لازم به ذکر است که در جنگهای بین مسلمین غنیمت و خمس وجود ندارد چنانکه حضرت علی رضی الله عنه بعد از جنگ جمل، غنیمت نگرفتند و اموال گروه مقابل را به ایشان برگرداندند؛ در عین حال باید دانست که اموال کافرانی که با مسلمین سر جنگ ندارند و با مسلمین در صلح و سازش به سر می برند بر ما حرام شده و ما نمی توانیم از آنان خمس بگیریم ، اما مسلمانان چه گناهی کرده اند که می بایست یک پنجم دسترنج خود را به فقها بدهند؟؟
چنانکه گفته شد ، خمس تنها از غنائم کافر حربی گرفته می شود ، حال باید پرسید که چه وجه تشابهی بین عوام شیعه با کافر حربی وجود دارد که فقها از هر دو خمس می گیرند؟؟ عجیب این است که از کافر حربی فقط غنائم جنگی گرفته می شود اما فقها از عوام شیعه از هست و نیست و دار و ندارشان ، حتی از دکمۀ لباسشان حتی از لباس احرامشان حتی از سجاده ای که بر آن نماز می خوانند، خمس می گیرند!! آیا عوام شیعه از کفار حربی نیز بدتر هستند؟
در مذهب شیعه مسالۀ زکات که در بیش از ۸۰ آیۀ قرآن به آن اشاره شده فقط بر اشخاص مخصوصی که اموالشان به حد نصاب رسیده باشد فرض و واجب است و این عده زکات خود را بین تمام فقرای مسلمین پخش می کنند ، ضمناً زکات در مذهب ایشان فقط بر ۹ چیز تعلق می گیرد چنانکه خمینی می گوید: « تجب الزکاه فی الأنعام الثلاثه: الإبل و البقر و الغنم، و فی النقدین: الذهب و الفضّه، و فی الغلّات الأربع: الحنطه و الشعیر و التمر و الزبیب، و لا تجب فیما عدا هذه التسعه» [12]
یعنی: « زکات در چهار پایان سه‌گانه (یعنى) شتر و گاو و گوسفند و در نقدین (یعنى) طلا و نقره و در غلّات چهارگانه (یعنى) گندم و جو و خرما و کشمش واجب است و در غیر این نُه چیز زکات واجب نیست.»
در عصر حاضر و با این وضع شهر نشینی، دیگر خبری از گاو و گوسفند و شتر و همچنین خرما و کشمش و جو و گندم نیست ، تنها طلا و نقره باقی می ماند که مقدار اندکی از ثروت مردم را تشکیل می دهد و اکثر اموال به صورت پول نقد و یا حساب بانکی است که بنابر مذهب شیعه به این اموال زکات تعلق نمی گیرد!
طبق این فتوای فقهای شیعه ، تنها کسانی که باید زکات بپردازند دامداران و کشاورزان هستند که غالباً مردم روستا نشین می باشند و برج نشینان و شکر فروشان از زکات معاف هستند! حال که زکات فقط به قسمت اندکی از اموال تعلق می گیرد و از سویی فقط یک بیستم آن اموال به عنوان زکات پرداخت میشود، با این حساب آیا چیزی گیر فقرا می آید؟؟
در مقابل ، فقها خمس را وضع کرده اند که بر هست و نیست شیعیان تعلق می گیرد حتی لباس و خانه و ماشین و … حتی به مال دزدی و کلاهبرداری و زناکاری نیز خمس تعلق میگیرد! برای غنی و فقیر نیز مطرح است و همه باید آن را بپردازند ، سپس تمام این اموال که به عنوان خمس گرد آوری شده بین یک عدۀ قلیل و اندکی که فقها و سادات باشند تقسیم می شود!! به قول دکتر طه الدلیمی : «آیا عاقلانه است که خمس اموال امت – که امروزه بیش از یک میلیارد نفر و در ثروتمندترین جاهای دنیا قرار دارند – بر اقلیتی از مردم که خود را مستحق آن می‌دانند یعنی سادات و فقها صرف شود که اقلیتی که شمارشان از چند صد نفر بیشتر نیست، و اگر هم چند هزار یا صد هزار و حتی اگر یک میلیون باشند، آیا عقل می‌پذیرد که خمس اموال امت به اینها داده شود؟» [13]
چه آن کشاورزی که به زور خرج خانواده اش را در می آورد و چه آن برج نشین که غرق در ثروت است هر دو باید خمس بدهند ، همین سال پیش شیعیانی که می خواستند به حج بروند ، چه غنی و چه فقیر می بایست چهارصد هزار تومان به عنوان خمس به فقها میدادند تا حجشان مورد قبول واقع شود!!
تطور حکم خمس:
مسالۀ وجوب خمس ، مساله ایست که در دو قرن اخیر باب شده وگرنه قبل از آن، عاَلم شیعه چنین چیزی را بر خود ندیده بود و اصولاً در دوران ائمه ، مسالۀ خمس به اینگونه که امروز مطرح گشته ، مطرح نبوده و حتی بعد از دوران ائمه نیز سخنی از وجوب خمس و دادن آن به مجتهد و سید نبود تا اینکه رفته رفته حکم خمس از حلال بودن و معاف بودن از پرداخت آن به وجوب به پرداخت آن تغییر کرد و این از عجایب است که چگونه حکمی که در دوران ائمه و قرون بعد از ائمه سخن از تحلیل دارد در دوران ما به تحریم تبدیل شده است! شیخ مفید و طوسی و صدوق و امثالهم خمس را واجب نمیدانسته اند اما آیت الله های امروز کیلو کیلو خمس می گیرند و برای خود دفتر راه انداخته و فیش و رسید می دهند!
در روایات وارده در کتب شیعه نزدیک به ۳۰ روایت و بلکه بیش از آن وارد شده که سخن از حلال بودن خمس بر شیعیان دارد و طبق مفاد آن روایات ، دادن خمس در دوران ائمه امری مباح بوده و ائمه گفته اند که ما خمس را برای شیعیان خود حلال کرده ایم!
بعضی از این روایات:
۱٫ « حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع أَنَّهُ قَالَ إِنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع حَلَّلَهُمْ مِنَ الْخُمُسِ یَعْنِی الشِّیعَهَ لِیَطِیبَ مَوْلِدُهُم» [14]
امام باقر فرمود: امیر المؤمنین علیه السّلام خمس را بر شیعیانش حلال گرداند تا ولادتشان طیّب و پاکیزه باشد.»
۲٫ « أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع هَلَکَ النَّاسُ فِی بُطُونِهِمْ وَ فُرُوجِهِمْ لِأَنَّهُمْ لَا یُؤَدُّونَ إِلَیْنَا حَقَّنَا أَلَا وَ إِنَّ شِیعَتَنَا مِنْ ذَلِکَ وَ أَبْنَاءَهُمْ فِی حِل» [15]
امام باقر فرمود: مردم از ناحیه شکم و عورتشان هلاک شدند زیرا حقّ ما را به ما اداء نمىکنند ولى شیعیان ما و فرزندانشان از این نظر در توسعه بوده و خمس که حقّ ما است بر ایشان حلال مىباشد.»
۳٫« قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع إِنَّ فُلَاناً وَ فُلَاناً غَصَبُونَا حَقَّنَا وَ اشْتَرَوْا بِهِ الْإِمَاءَ- وَ تَزَوَّجُوا بِهِ النِّسَاءَ- أَلَا وَ إِنَّا قَدْ جَعَلْنَا شِیعَتَنَا مِنْ ذَلِکَ فِی حِلٍ لِتَطِیبَ مَوَالِیدُهُم» [16]
امیرمؤمنان علیه السلام فرمود: فلانى و فلانى حقّ ما را غصب کردند و با آن کنیز خریدند و با زنان ازدواج کردند، هشدار که ما شیعیانمان را از این جهت حلال کردیم تا فرزندانشان حلالزاده باشند.»
۴٫« قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: کَذَلِکَ [هُوَ] یَا عَلِیُّ، وَ لَکِنْ کَیْفَ أَدَّیْتَ زَکَاهَ ذَلِکَ فَقَالَ عَلِیٌّ ع: یَا رَسُولَ اللَّهِ عَلِمْتُ بِتَعْرِیفِ اللَّهِ إِیَّایَ عَلَى لِسَانِکَ- أَنَّ نُبُوَّتَکَ هَذِهِ سَیَکُونُ بَعْدَهَا مُلْکٌ عَضُوضٌ، وَ جَبْرِیَّهٌ فَیَسْتَوْلِی عَلَى خُمُسِی مِنَ السَّبْیِ وَ الْغَنَائِمِ فَیَبِیعُونَهُ، فَلَا یَحِلُّ لِمُشْتَرِیهِ، لِأَنَّ نَصِیبِی فِیهِ، فَقَدْ وَهَبْتُ نَصِیبِی فِیهِ لِکُلِّ مَنْ مَلَکَ شَیْئاً مِنْ ذَلِکَ مِنْ شِیعَتِی، لِتَحِلَّ لَهُمْ مِنْ مَنَافِعِهِمْ مِنْ مَأْکَلٍ وَ مَشْرَبٍ، وَ لِتَطِیبَ مَوَالِیدُهُمْ، وَ لَا یَکُون أَوْلَادُهُمْ أَوْلَادَ حَرَامٍ.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: مَا تَصَدَّقَ أَحَدٌ أَفْضَلَ مِنْ صَدَقَتِکَ وَ قَدْ تَبِعَکَ رَسُولُ اللَّهِ فِی فِعْلِکَ: أَحَلَّ لِشِیعَتِهِ کُلَّ مَا کَانَ فِیهِ مِنْ غَنِیمَتِهِ، وَ بَیْعٍ مِنْ نَصِیبِهِ عَلَى وَاحِدٍ مِنْ شِیعَتِهِ وَ لَا أَحَلَّهُ أَنَا وَ لَا أَنْتَ لِغَیْرِهِم» [17]
یعنی: « ای رسول خدا! من دانستم که پس از تو سلطنت سختی و دشواری و جبر و ستمکاری خواهد بود و بر خُمس من از سبی و فئ و غنائم مسلّط خواهند شد و آن را خرید و فروش خواهند کرد و آن برای خریداران حلال نخواهد بود زیرا سهم من در آن است، اما من نصیب و بهرۀ خودم را به هرکس از شیعیان من که مالک آن شود بخشیدم تا منافع و بهره‌وری ایشان از خوردنی و نوشیدنی حلال بوده باشد و زادگاه ایشان نیز حلال باشد و فرزندانشان حرامزاده نباشند. رسول خدا فرمود: هیچ کس بهتر از صدقۀ تو صدقه نداده است رسول خدا هم تو را در این کارت تبعیت کرده بر شیعیان هرچه که در آن غنیمتی یا خرید و فروشی باشد از سهم او بر هر کس از شیعیان حلال کرده، و من و تو بر غیر شیعه آنها را حلال نمی‌کنیم!!»
۵٫« ِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ وَجَدَ بَرْدَ حُبِّنَا فِی کَبِدِهِ فَلْیَحْمَدِ اللَّهَ عَلَى أَوَّلِ النِّعَمِ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا أَوَّلُ النِّعَمِ قَالَ طِیبُ الْوِلَادَهِ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع- قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع لِفَاطِمَهَ ع أَحِلِّی نَصِیبَکِ مِنَ الْفَیْءِ لآِبَاءِ شِیعَتِنَا لِیَطِیبُوا ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّا أَحْلَلْنَا أُمَّهَاتِ شِیعَتِنَا لآِبَائِهِمْ لِیَطِیبُوا.» [18]
یعنی: « حضرت صادق فرمود: هر کس خنکی محبّت ما را در جگر خود احساس کرد باید خدا را به این نعمت او سپاس گوید. من عرض کردم: فدایت شوم، اوّلین نعمت کدام است؟! فرمود: حلال زادگی، آنگاه حضرت فرمود: أمیر المؤمنین به فاطمه فرمود: سهم و بهرۀ خود را از فئ به پدران شیعیانمان حلال کن تا پاک شوند، سپس حضرت فرمود: ما مادران شیعیان خود را به پدرانشان حلال کردیم تا حلال زاده باشند.»
۶٫« حُکَیْمٍ مُؤَذِّنِ ابْنِ عِیسَى قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى- وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبى فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع بِمِرْفَقَیْهِ عَلَى رُکْبَتَیْهِ ثُمَّ أَشَارَ بِیَدِهِ ثُمَّ قَالَ هِیَ وَ اللَّهِ الْإِفَادَهُ یَوْماً بِیَوْمٍ إِلَّا أَنَّ أَبِی جَعَلَ شِیعَتَهُ فِی حِلٍّ لِیَزْکُوا.» [19]
یعنی: « ابن عیسى گوید: از امام صادق علیه السلام در باره قول خداى تعالى، «بدانید هر چه غنیمت گیرید خمس آن از خدا و پیغمبر و خویشاوندان است» پرسیدم، حضرت دو آرنج را بر زانو گذاشت و با دست اشاره کرد و فرمود: بخدا که آن استفاده روز بروز است (که باید خمس آن را داد) جز آنکه پدرم شیعیان خود را حلال کرد تا آلوده نباشند.»
۷٫« مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ: إِنَّ أَشَدَّ مَا فِیهِ النَّاسُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ أَنْ یَقُومَ صَاحِبُ الْخُمُسِ فَیَقُولَ یَا رَبِّ خُمُسِی وَ قَدْ طَیَّبْنَا ذَلِکَ لِشِیعَتِنَا لِتَطِیبَ وِلَادَتُهُمْ وَ لِتَزْکُوَ وِلَادَتُهُم.» [20]
یعنی: « امام باقر یا صادق علیهما السلام فرمود: سختترین حالى که مردم در قیامت دارند اینست که:صاحب خمس بپا خیزد و بگوید: پروردگارا! خمس من، و ما آن را براى شیعیان خود حلال ساختیم تا ولادتشان حلال و پاک باشد.»
۸٫« ِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَهِ النَّصْرِیِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِی جَعْفَرٍ ع …. وَ هُوَ یَقُولُ- اللَّهُمَّ إِنَّا قَدْ أَحْلَلْنَا ذَلِکَ لِشِیعَتِنَا.» [21]
امام باقر فرمود: « خداوندا ما همۀ حقوق خودمان را از خُمس و انفال و صفو مال به شیعیان خود حلال کردیم.»
۹٫« ْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: … یَا أَبَا حَمْزَهَ إِنَّ النَّاسَ کُلَّهُمْ أَوْلَادُ بَغَایَا مَا خَلَا شِیعَتَنَا قُلْتُ کَیْفَ لِی بِالْمَخْرَجِ مِنْ هَذَا فَقَالَ لِی یَا أَبَا حَمْزَهَ کِتَابُ اللَّهِ الْمُنْزَلُ یَدُلُّ عَلَیْهِ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى جَعَلَ لَنَا- أَهْلَ الْبَیْتِ سِهَاماً ثَلَاثَهً فِی جَمِیعِ الْفَیْءِ ثُمَّ قَالَ عَزَّ وَ جَلَ وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ … فَنَحْنُ أَصْحَابُ الْخُمُس وَ الْفَیْءِ وَ قَدْ حَرَّمْنَاهُ عَلَى جَمِیعِ النَّاسِ مَا خَلَا شِیعَتَنَا..» [22]
یعنی: « امام باقر فرمود: تمام مردم حرام زاده هستند به جز شیعیان ما ! (ابو حمزه گوید: ) گفتم در این مورد چه دلیلی برایم هست؟ امام باقر گفت: دلیلش کتاب خداست ،خدا برای ما اهل بیت سهم‌های سه‌گانه از جمیع فئ مقرر فرمود و در قرآن می‌فرماید: وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ …پس ما صاحبان خمس و فئ هستیم و آن را بر جمیع مردمان حرام کردیم جُز شیعیان خودمان….»
۱۰٫« تفسیر فرات بن إبراهیم جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْفَزَارِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبى فَمَا کَانَ لِلرَّسُولِ فَهُوَ لَنَا وَ شِیعَتِنَا حَلَّلْنَاهُ لَهُمْ وَ طَیَّبْنَاهُ لَهُمْ یَا أَبَا حَمْزَهَ وَ اللَّهِ لَا یُضْرَبُ عَلَى شَیْءٍ مِنَ الْأَشْیَاءِ فِی شَرْقِ الْأَرْضِ وَ لَا غَرْبِهَا إِلَّا کَانَ حَرَاماً سُحْتاً عَلَى مَنْ نَالَ مِنْهُ شَیْئاً مَا خَلَانَا وَ شِیعَتَنَا فَإِنَّا طَیَّبْنَاهُ لَکُمْ وَ جَعَلْنَاهُ لَکُمْ » [23]
یعنی: « امام باقر فرمود: خدای تعالی می‌فرماید: آنچه خدا از ساکنان آن قریهها عاید پیامبرش گردانید از آن خدا و از آن پیامبر و نزدیکان اوست (حشر:۷) پس آنچه مال رسول خداست آن مال ماست و ما آن را به شیعیان خود حلال و پاکیزه کردیم ای ابوحمزه! به خدا سوگند به هیچ چیزی در مشرق و مغرب زمین دست نمی‌زنند مگر اینکه حرام است به هر کسی که بدان دست یابد جز ما و شیعیان ما؛ زیرا ما آن را برای شما پاک و پاکیزه گردانیدیم و آن را برای شما قرار دادیم که مال شماست.»
۱۱٫« ِ الْحَکَمِ بْنِ عِلْبَاءٍ الْأَسَدِیِّ قَالَ: وُلِّیتُ الْبَحْرَیْنَ فَأَصَبْتُ بِهَا مَالًا کَثِیراً فَأَنْفَقْتُ وَ اشْتَرَیْتُ ضِیَاعاً کَثِیرَهً وَ اشْتَرَیْتُ رَقِیقاً وَ أُمَّهَاتِ أَوْلَادٍ وَ وُلِدَ لِی ثُمَ خَرَجْتُ إِلَى مَکَّهَ- فَحَمَلْتُ عِیَالِی وَ أُمَّهَاتِ أَوْلَادِی وَ نِسَائِی وَ حَمَلْتُ خُمُسَ ذَلِکَ الْمَالِ فَدَخَلْتُ عَلَى أَبِی جَعْفَرٍ ع فَقُلْتُ لَهُ إِنِّی وُلِّیتُ الْبَحْرَیْنَ فَأَصَبْتُ بِهَا مَالًا کَثِیراً وَ اشْتَرَیْتُ مَتَاعاً وَ اشْتَرَیْتُ رَقِیقاً وَ اشْتَرَیْتُ أُمَّهَاتِ أَوْلَادٍ وَ وُلِدَ لِی وَ أَنْفَقْتُ وَ هَذَا خُمُسُ ذَلِکَ الْمَالِ وَ هَؤُلَاءِ أُمَّهَاتُ أَوْلَادِی وَ نِسَائِی قَدْ أَتَیْتُکَ بِهِ فَقَالَ أَمَا إِنَّهُ کُلَّهُ لَنَا وَ قَدْ قَبِلْتُ مَا جِئْتَ بِهِ وَ قَدْ حَلَّلْتُکَ مِنْ أُمَّهَاتِ أَوْلَادِکَ وَ نِسَائِکَ وَ مَا أَنْفَقْتَ وَ ضَمِنْتُ لَکَ عَلَیَّ وَ عَلَى أَبِیَ الْجَنَّهَ.» [24]
یعنی: « حکم بن علباء اسدی گفت: من والی بحرین شدم و به مال فراوانی دست یافتم که آنها را خرج کردم و باغ و مزارع بسیاری خریداری کردم و غلامان و کنیزانی خریدم که از کنیزان صاحب فرزند شدم آنگاه به سوی مکه بیرون آمدم و عیال و مادران فرزندانم از کنیزان و سایر زنانم را با خود بر داشته و خمس آن مال را نیز حمل کرده بر حضرت أبی‌جعفر باقر وارد شدم و عرض کردم: من والی بحرین شدم و بدین وسیله به مال فراوانی دست یافتم و کالایی خریدم و کنیزان و غلامانی نیز خریداری کرده و از کنیزان صاحب فرزندانی شدم واز آن مال انفاق کردم و اینک خمس آن مال و اینان کنیزان و مادران فرزندان من و سایر زنان من که خدمت تو آورده‌ام، حضرت فرمود: اما بدرستی که تمام این اموال مال ماست و آنچه تو آوردی قبول کردم و تو را از جهت مادران فرزندانت و زنانت و آنچه مصرف کردی حلال کردم و برای تو بهشت را برخود و پدرم ضامن شدم».
۱۲٫« ضُرَیْسٍ الْکُنَاسِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مِنْ أَیْنَ دَخَلَ عَلَى النَّاسِ الزِّنَا قُلْتُ لَا أَدْرِی جُعِلْتُ فِدَاکَ قَالَ مِنْ قِبَلِ خُمُسِنَا أَهْلَ الْبَیْتِ إِلَّا شِیعَتَنَا الْأَطْیَبِینَ فَإِنَّهُ مُحَلَّلٌ لَهُمْ لِمِیلَادِهِمْ.» [25]
یعنی: « ضریس کناسى گوید: امام صادق علیه السلام فرمود: از چه راهى مردم گرفتار زنا میشوند؟ گفتم: نمیدانم قربانت گردم. فرمود: از راه خمس ما اهل بیت (که نمیپردازند) مگر شیعیان پاکزاده ما که خمس براى آنها حلال گشت تا حلال زاده بدنیا آیند.»
۱۳٫« وَ رُوِیَ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فَدَخَلَ عَلَیْهِ رَجُلٌ مِنَ الْقَمَّاطِینَ فَقَالَ جُعِلْتُ فِدَاکَ تَقَعُ فِی أَیْدِینَا الْأَرْبَاحُ وَ الْأَمْوَالُ وَ تِجَارَاتٌ نَعْرِفُ أَنَّ حَقَّکَ فِیهَا ثَابِتٌ وَ إِنَّا عَنْ ذَلِکَ مُقَصِّرُونَ فَقَالَ ع مَا أَنْصَفْنَاکُمْ إِنْ کَلَّفْنَاکُمْ ذَلِکَ الْیَوْم» [26]
یعنی:«و از یونس بن یعقوب روایت شده که گفت: نزد امام صادق بودیم که مردی از قماطان (طناب و رسن فروشان) نزد وی آمد و عرض کرد: فدایت شوم در دست ما از سود کسبها و اموال و تجارت هست که می‌دانیم حق تو در آن ثابت است و ما در این باره مقصریم، حضرت فرمود: اگر ما در چنین روزی شماها را به ادای آن حق تکلیف کنیم با شما به انصاف رفتار نکرده‌ایم.»
۱۴٫« دَاوُدَ بْنِ کَثِیرٍ الرَّقِّیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ النَّاسُ کُلُّهُمْ یَعِیشُونَ فِی فَضْلِ مَظْلِمَتِنَا إِلَّا أَنَّا أَحْلَلْنَا شِیعَتَنَا مِنْ ذَلِکَ.» [27]
یعنی:«داود بن کثیر رقّى از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است که فرمود: مردم همگى در ما زاد حقوق مغصوبه ما زندگى میکنند، الا اینکه ما برای شیعیانمان آن را حلال گردانیدیم.»
۱۵٫« الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَهِ النَّصْرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ إِنَ لَنَا أَمْوَالًا مِنْ غَلَّاتٍ وَ تِجَارَاتٍ وَ نَحْوِ ذَلِکَ وَ قَدْ عَلِمْتُ أَنَّ لَکَ فِیهَا حَقّاً قَالَ فَلِمَ أَحْلَلْنَا إِذاً لِشِیعَتِنَا إِلَّا لِتَطِیبَ وِلَادَتُهُمْ وَ کُلُّ مَنْ وَالَى آبَائِی فَهُمْ فِی حِلٍّ مِمَّا فِی أَیْدِیهِمْ مِنْ حَقِّنَا فَلْیُبَلِّغِ الشَّاهِدُ الْغَائِبَ.» [28]
یعنی: « حارث بن مغیره گفت به حضرت صادق عرض کردم که ما را اموالی است از غله‌ها و تجارتها و مانند اینها و می‌دانم که در آن برای تو حقی است، حضرت فرمود: پس برای چه ما آن را برای شیعیان خود حلال کرده‌ایم جُز برای اینکه حلال زاده باشند؟! و تمام کسانی‌که پدران مرا دوست دارند برای آنان نیز هرچه از حقوق ما که در دست آنها باشد در حلیت اند، پس حاضر، این مطلب را به غائب برساند.» [29]
طبق روایاتی که گذشت ، خمس مطلقاً برای شیعیان حلال گشته و آنان از پرداختن خمس معاف شده اند و اکثر این روایات بنابر کتب رجالی شیعه از نظر سندی مقبول هستند (چنانکه در پاورقی اشاره شده) حال علما و مراجع شیعه چگونه به خود اجازه می دهند که برخلاف قول امام که شیعیان را از پرداختن خمس معاف نموده ، حکم به وجوب آن بدهند و مردم را انذار کنند که در صورت نپرداختن، نماز و روزه و حج و … باطل و غذایی که می خورند حرام است؟!
اگر حکم خمس چنانکه علمای اخیر شیعه می گویند ، واجب بود و تمام اموال را شامل می شد چرا حتی یک روایت ولو ضعیف از رسول خدا صلی الله علیه وسلم وارد نشده که ایشان خمس از ارباح مکاسب و تجارت و اموال مردم گرفته باشند؟؟ و آیا یک روایت ولو ضعیف وجود دارد که بگوید ، خمس را به فقها بدهید؟؟ و پرسشی دیگر این است که چگونه خمسی که دادن آن به خود امام مستحب است، پرداختن آن به فقیه واجب شده است؟!!
لازم به ذکر است که روایاتی بر خلاف روایاتی که گذشت نیز وارد شده است که از نظر تعداد و صراحت و سند، با روایاتی که ذکر شد قابل مقایسه نیستند.
ادامه دارد…………
پی نوشت
——————————————————————————
[۱] -دکتر منصور صفت گل به تفصیل به این موضوع پرداخته است ؛ (ساختار نهاد و اندیشه دینی در ایران عصر صفوی ، ص :۳۰۳ به بعد ، نشر: موسسه فرهنگی رسا _تهران،ط۲)
[۲] – سیورغال: عواید زمینی که به جای حقوق یا مستمری از طرف حکومت به اشخاص می بخشیدند.
[۳] – ریاض العلماء، ج ۳، ص ۴۴۱ ، افندی _مشهد
[۴] -ر.ک: مهاجرت علمای شیعه از جبل عامل به ایران ،صص: ۸۶-۸۷ مهدی فرهانی منفرد؛ نشر امیر کبیر،ط۲ …. متن عربی آن که در نسخۀ خطی سفرنامه موجود است چنین است: «قد قنعت من العباده علی الاقل المجری من الصلاه و الصیام، و هیهات ان او فیما حقهما علی التمام…» کتابخانۀ مجلس ، : ۱۰۵/ ۵۱۳۸(۴۲۱پ)
[۵] – متن موجود در (بحار الانوار مجلسی ج۱۰۲ ص ۱۵۳ _بیروت) چنین است: «وکنت قد رأیت منه فی هذه المده آثار العظمه والجلال ، والتزین بأنواع ما یکون فی الدنیا من أثواب التجمل بالحلال ، حتى ظهر لی أن سراویل جواریه وإمائه الموکلات بأمر مطابخه کانت من أقمشه وبر قشمیر ، فوقع منه فی صدری شئ ، وضاق خلقی من کثره عکوف مثله على هذه الدنیا ، واعتنائه الکثیر بشأن ما زهد فیه أئمه الهدى علیهم السلام .» و همچنین ر. ک : تاریخ ادبیات در ایران،(پاورقی) ج5بخش1، ص ۱۸۲ ، دکتر ذبیح الله صفا ؛انتشارات فردوس _تهران ،ط۸
[۶] -با استناد به : «و الغنم: الفوز بالشّىء من غیر مشقّه» (لسان العرب) «و الغنم الفوز بالشىء بلا مشقّه» (تاج العروس)
[۷] -ر.ک: خمـس: پشتوانه استقلال بیت المال _ زیر نظر مکارم شیرازی
[۸] – شیعه و تصحیح
[۹] – من لا یحضره الفقیه، ج2، ص: ۴۰ ؛ جامعه مدرسین _ قم ،ط۲ ؛ تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، ج4، ص: ۱۲۴ …. مجلسی این روایت را صحیح می داند: ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، ج6، ص: ۳۴۹ ، مجلسی ؛ مکتبه المرعشی _ قم ،ط۱
[۱۰] -تفسیر نمونه، ج7، ص: ۱۷۱ ، اسلامیه _تهران
[۱۱] -لازم به ذکر است که این سخن خود را مستند به یک روایت ضعیف از امام صادق می کنند که وی گفته : «هِیَ وَ اللَّهِ الْإِفَادَهُ یَوْماً بِیَوْمٍ » البته شیعیان به روایات خودشان نیز رحم نمی کنند چرا که در ادامۀ همین روایت آمده است:«إِلَّا أَنَّ أَبِی جَعَلَ شِیعَتَهُ فِی حِلٍّ لِیَزْکُوا »
[۱۲] – تحریر الوسیله، ص: ۲۴۷ ، خمینی ؛ نشر آثار امام خمینى _تهران ،ط۲
[۱۳] – سیاحه فی عالم التشیع ، طه الدلیمی
[۱۴] – علل الشرائع، ج2، ص: ۳۷۷ ، شیخ صدوق ؛ کتاب فروشى داورى _قم ،ط۱ … راویان این روایت طبق کتب رجال شیعه همه ثقه هستند! ؛ علاوه بر این محمد تقی مجلسی (پدر علامه مجلسی) این روایت را صحیح می داند و می نویسد: « و روى الصدوق فی الصحیح، عن زراره، عن أبی جعفر علیه السلام أنه قال: إن أمیر المؤمنین علیه السلام حللهم من الخمس یعنی الشیعه لیطیب مولدهم » (روضه المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (ط – القدیمه)، ج3، ص: ۱۳۱ ، مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور _ قم ،ط۲) و ملا احمد نراقی نیز روایت را صحیح می داند : (ر.ک : مستند الشیعه فی أحکام الشریعه، ج10، ص: ۱۱۵ ، نشر آل بیت _قم،ط۱)
[۱۵] – علل الشرائع، ج2، ص: ۳۷۷ ، شیخ صدوق ؛ کتاب فروشى داورى _قم ،ط۱ … راویان این روایت همان راویان روایت قبلی هستند و همه طبق کتب رجال شیعه ثقه هستند! … و محمد تقی مجلسی نیز آن را صحیح می داند : (ر.ک:روضه المتقین (ط – القدیمه)، ج3، ص: ۱۳۱) ، همچنین ملا احمد نراقی در (مستند الشیعه ، ج10، ص: ۱۱۲) و همچنین سید علی طباطبایی در (ریاض المسائل ، ج:۵ ، ص: ۲۷۰ _قم)
[۱۶] – تفسیر القمی، ج2، ص: ۲۵۴ ، دار الکتاب _قم ،ط۳ …. لازم به ذکر است که قمی در مقدمۀ کتابش (ص:۵) نقل کرده که فقط روایات صحیح را در کتابش آورده و خوئی در ابتدای کتاب "معجم رجال حدیث" در باب «التوثیقات العامه» (ص:۴۹ – ۵۰) تمام روایات تفسیر قمی را توثیق می کند.
[۱۷] – التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکری ، ص: ۸۶ – 87 ، مدرسه الإمام المهدی _قم ،ط۱ … شیعیان در مورد صحت انتساب این کتاب به حسن عسکری اختلاف دارند ، آنان که انتساب را صحیح می دانند کل کتاب را نیز صحیح می دانند آنانکه انتساب را غیر صحیح می دانند بالطبع کل کتاب را مردود می دانند! روایت نیز بدون سند ذکر شده و جایی برای بررسی ندارد!
[۱۸] – تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، ج4، ص: ۱۴۳ ، دار الکتب الإسلامیه _تهران ،ط۴ …… محمد باقر مجلسی این روایت را صحیح می داند : (ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، ج6، ص: ۴۱۷ ، مکتبه المرعشی _ قم ،ط۱) از نظر کت ب رجال شیعه راویانش تماماً ثقه هستند!
[۱۹] – الکافی (ط – الإسلامیه)، ج1، ص: ۵۴۴ ؛ تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، ج4، ص: ۱۲۱ … مجلسی در مرآه العقول و همچنین در ملاذ الاخیار ، روایت مذکور را تضعیف کرده است و "موذن" مجهول است!
[۲۰] – الکافی (ط – الإسلامیه)، ج1، ص: ۵۴۷ ؛ تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، ج4، ص: ۱۳۶ … ملا احمد نراقی در (مستند الشیعه فی أحکام الشریعه، ج10، ص: ۱۱۴ ، نشر آل بیت _ قم ،ط۱ ) و محمد تقی مجلسی ( مجلسی اول) در (لوامع صاحبقرانى مشهور به شرح فقیه(فارسی)، ج5، ص: ۵۸۹ ؛ مؤسسه اسماعیلیان _قم ،ط۲) روایت را صحیح می دانند، اما محمد باقر مجلسی (مجلسی دوم) روایت را ضعیف می داند! (در مرآه العقول و در ملاذ الاخیار)
[۲۱] – تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، ج4، ص: ۱۴۵ ؛مجلسی این روایت را مجهول می داند…. اما از لحاظ کتب رجال شیعه راویانش ثقه هستند البته در مورد بعضی راویانش اختلاف است.
[۲۲] – الکافی (ط – الإسلامیه)، ج8، ص: ۲۸۵ – 286 … مجلسی این روایت را ضعیف می داند!
[۲۳] – بحار الأنوار (ط – بیروت)، ج93، ص: ۲۱۲ ؛ تفسیر فرات الکوفی، ص: ۴۷۳ ، وزارت ارشاد اسلامی _تهران،ط۱
[۲۴] – تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، ج4، ص: ۱۳۷ … شبیه این روایت در الکافی ج۱ ص ۴۰۸ موجود است که به گفتۀ مجلسی در مرآه العقول ، ج4، ص: ۳۴۷ ، صحیح است.
[۲۵] – الکافی (ط – الإسلامیه)، ج1، ص: ۵۴۶ … مجلسی روایت را حسن می داند (مرآه العقول، ج6، ص: ۲۷۸) و ملا احمد نراقی صحیح می داند (مستند الشیعه فی أحکام الشریعه، ج10، ص: ۱۱۲) ؛ همین روایت با کمی تفاوت در تهذیب الاحکام آمده و مجلسی در ملاذ الاخیار آن را صحیح می داند.
[۲۶] – تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، ج4، ص: ۱۳۸ ؛ من لا یحضره الفقیه، ج2، ص: ۴۴ ، جامعه مدرسین _قم ،ط۲ …. محمد باقر مجلسی در (ملاذ الاخیار، ج:۶ ص: ۳۹۵ )روایت را مجهول می داند ولی پدر او یعنی محمد تقی مجلسی روایت را صحیح می داند (لوامع صاحبقرانى (فارسی)، ج5، ص: ۵۹۵) و در (روضه المتقین (ط – القدیمه)، ج3، ص: ۱۲۸ ) موثق می داند.
[۲۷] – تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، ج4، ص: ۱۳۸ .. مجلسی روایت را مجهول می داند ولی پدر او یعنی محمد تقی مجلسی روایت را "قوی" می داند(لوامع صاحبقرانى ، ج5، ص: ۶۰۲)
[۲۸] – تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، ج4، ص: ۱۴۳ … مجلسی در ملاذ الاخیار روایت را مجهول می داند ولی "آقا رضا همدانی" روایت را صحیح می داند (مصباح الفقیه (ط.ق) ج:۳ ، ص۱۲۶ ) و میرزای قمی نیز روایت را صحیح می داند : (غنائم الأیام ، ج:۴ ، ص: ۳۸۳) بحرانی نیز صحیح می داند (الحدائق الناضره ، ج:۱۲ ، ص:۴۲۹ _قم)
[۲۹] – حیدر علی قلمدارن در کتاب : "خمس از نظر قرآن و حدیث" 28 روایت در این باب گرد آورده است! و در کتاب« خُمس از نظر حدیث و فتوی» 29 روایت آورده است.
