ادب گذشت و چشم‌ پوشی

هیچ کس عاری از نقص نیست، و امکان ندارد شخصی بتواند تمام انتظارات ما را برآورده سازد..همچنین کم‌تر اتفاق می‌افتد که زمانی را سپری کنیم بی‌آنکه از عملکرد دیگری احساس ناراحتی نکنیم. به همین دلیل باید هریک از ما طرف دیگر را پذیرفته و از صفات یا عادت‌هایش که مورد پسند ما نیست چشم‌پوشی کنیم و چنانکه امام احمد بن حنبل رحمه الله می‌گوید: نُه، دهم اخلاق نیک در چشم‌پوشی است

چشم‌پوشی:
چشم‌پوشی در لغت به معنای بی‌خبر نشان دادن خود است. اینکه وانمود کنیم چیزی نمی‌دانیم در حالی که غافل نیستیم.  یعنی شخص با وجود آگاهی و باخبر بودن از چیزی از روی بزرگواری و بخشش خودش را نسبت به امور کوچک و بی‌ارزش، بی‌خبر نشان دهد. حسن بصری رحمه الله می‌گوید: انسان بخشنده هرگز حق خود را به رخ نمی‌کشد و سفیان می‌گوید: چشم‌پوشی پیوسته از اخلاق بخشندگان بوده است. بدان که زیرکانه‌ترین کار، چشم‌پوشی از گناهی است که توان مجازات آن را نداری و چشم‌پوشی از دشمنی که نمی‌توانی بر او پیروز گردی.  چشم‌پوشی از امور بیهوده نشانه‌‌ٔ خرد است و حکیمان گفته‌اند: شخص، خردمند به شمار نمی‌آید تا اینکه از امور بیهوده چشم‌پوشی کند.

می‌گویند: آنکه می‌خواهد سرور قومی شود باید پرهیزکار و نرم‌خو باشد، و از بدی به کسی که به او بدی کرد چشم‌پوشی‌کرده و در برابر نابخردیِ همنشینش، شکیبایی ورزد، شخص احمق سرور قومش نمی‌شود، ولی سرور قوم کسی است که خودش را به احمقی بزند. حسن بصری می‌گوید: انسان بخشنده هرگز حق خود را به رخ نمی‌کشد و خداوند متعال فرموده: (عَرَّ‌فَ بَعْضَهُ وَأَعْرَ‌ضَ عَن بَعْضٍ) تحریم۳ «پیامبر برخی از آن ( رازگوئی ) را بازگو کرد و از برخی دیگر خودداری کرد» [تفسیر قرطبی ج۱۸ص۱۸۸] وشاعر می‌گوید: از میان برادران، هر شخصِ فروتن را دوست دارم، هر آنکس که از اشتباهات چشم‌پوشی می‌کند . یکی از موارد آشکار در ادب چشم‌پوشی، حکایتی است که ابن جریج از عطاء بن ابی رباح نقل نموده که گفت: گاهی شخصی حدیثی را برایم روایت می‌کند و من به او گوش فرا می‌دهم گویا که هرگز آن را نشنیده‌ام درحالی که آن حدیث را پیش از آنکه وی متولد شود شنیده‌ام [تاریخ مدینه دمشق ج:۴۰ ص ۴۰۱]  

صلاح الدین و چشم‌پوشی
ابن اثیر درباره‌ٔ‌ صلاح الدین ایوبی می‌گوید: وی در برابر آنچه نمی‌پسندید بردباربود، از گناه یارانش بسیار چشم‌پوشی می‌کرد،‌ از آنها چیزهایی می‌شنید که برایش ناپسند بود ولی آنها را از این امر آگاه نمی‌ساخت و اخلاقش نسبت به وی عوض نمی‌شد. به من خبر رسیده که وی نزد گروهی نشسته بود،‌ یکی از ممالیک کفشی به سوی دیگری پرتاب کرد که به اشتباه به طرف او آمده و در کنارش به زمین افتاد، پس وی به جهتی دیگر روی کرده و با همنشینش سخن گفت و به روی خودش نیاورد.

چشم پوشی و مشکلات خانوادگی:
مشکلات گذرا به مشکلاتی می‌گویند که یکی از دو همسر به صورت استثنائی مرتکب آن شده و از صفات همیشگی او نیست و آنگونه است که می‌گویند: هر عالمی دچار لغزش شده و هر سوارکاری ممکن است بیافتد.از جمله فهم زندگی زناشویی چشم‌پوشی و عدم حسابرسی دقیق است: هر همسری بر دیگری حقی دارد و چه بسا درنظر گرفتن دقیق و محاسبه‌‌ٔ شدید دیگری از عوامل آشفتگی و عدم آرامش و پایداری می‌شود، و گاهی چشم‌پوشی و بزرگواری ضامن ادامه‌ٔ خوشبختی و بقای معاشرت زیبا خواهد شد تمام اینها باید بر اساس قواعد شرعی و سفارشات اخلاقی باشد.

چشم‌پوشی و تربیت فرزندان:
باید نسبت به برخی از اشتباهات دانش‌آموز چشم‌پوشی کرده و نباید از هر حرکت وی ایراد گرفت، بلکه باید با دلسوزی و مهربانی او را آگاه نمود تا اینکه نفسش خوار و شخصیتش خُرد نشده و مبادا سبب ایجاد اخلاق زشت، مانند لج‌بازی و دروغ در وی شویم. باید برخورد پیامبر ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ با آن صحابی که از ابتدای ورود به مسجد تکبیر گفته و با گام برداشتن خود را به صف رساند، را الگوی خویش قرار دهیم، پیامبر ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ با نرمی وی را آگاه نموده و فرمود: «خداوند بر اشتیاقت بیافزاید، دیگر چنین مکن»  

    *****************************   

معرفی کتابهای در اخلاق و آداب اسلامی

کتاب: برادری در اسلام
چکیده :بیان راه و رسم اخوّت (برادری) در اسلام و فضایل و حقوقی است که بر عهده برادران مسلمان است. کتاب با توصیف مفاهیم‌ برادری در اسلام و سپس فضیلت‌های برادری در راه خدا آغاز می‌شود. سپس پنج شرط اصلی برای اخوّت دینی بیان می‌شود. در ادامه، به عواملی اشاره می‌کند که موجب تثبیتِ این برادری و ریشه‌دارشدن آن می‌گردد. در فصل پایانی، نویسنده حقوق برادران اسلامی را به دو گروهِ عام و خاص تقسیم کرده و به تفصیل هرکدام را توضیح می‌دهد. http://www.aqeedeh.com/book/1313/


کتاب: قلبهای بیمار و مداوای آنها    
چکیده ی کتاب : رفتارهای ناشایست اخلاقی و روحی‌ای را که در اثر بی‌اعتقادی یا بی‌توجهی گریبانگیر انسان می‌شود، معرفی و راه‌های درمان آن را بیان می‌کند. نویسنده این اثر، که از برجسته‌ترین نویسندگان و صاحب‌نظرانِ اهل سنت و جهان اسلام به شمار می‌رود، تلاش کرده است تا در کتاب خود، راه‌های کسب و حفاظت از اخلاقِ نیکوی اسلامی را شرح دهد. به نظر ابن تیمیه، انسانِ بی‌عقیده و بی‌دین، دچار بیماری‌های جسم و قلب (روح) می‌شود و او با بهره‌گیری از آیات روشنگر قرآن کریم و سخنانِ گرانمایه پیامبر مهربانِ اسلام، راه‌های درمان این بیماری‌ها را به تفصیل بیان می‌کند. وی از زکات، صدقه، تزکیه، عدل، اصلاحِ قلب و دوری از حسد به عنوان درمآنهای موثر گناهان و رذایل اخلاقی نام برده و اثر آنها را بر جسم و روحِ فرد شرح می‌دهد.
لینک: http://www.aqeedeh.com/book/699/


کتاب: کردارهای قلب
چکیده ی کتاب: بیان حالات و ویژگی‌های اخلاقی و روانی‌ای است که موجب تقویت ایمان و خشنودی پروردگار متعال است، گذشته از اعمال فردی و اجتماعی‌ای که موجب تقرب به خداوند متعال است، حالت‌های روانی و درونی در دینداری و ایمان وی بسیار موثر و معیار پذیرش اعمال او هستند. نویسنده در این اثر پرحجم و مفصل کوشیده است تا یکایک این حالت‌های روحی و ویژگی‌های نیکوی اخلاقی را برشمرده و تأیید آن را برایمان فرد بازگو نماید. برخی از این ویژگی‌ها عبارتند از: اخلاص در واجبات و مستحبات، پنهان‌کاری امور خیر، بی‌توجهی به دنیا، امید به لطف پروردگاری، صبر بر سختی و مصیبت، شکرگزاری با دل و زبان، تفکر در آیات و مخلوقات خداوند، توکل، پرهیزگاری و دوری از گناه.
لینک : http://www.aqeedeh.com/book/778/

مقاله پیشنهادی

هنگام اختلاف با پدر چگونه با وی صحبت کنم؟

سوال: در اسلام هنگامی که سوء تفاهمی میان پدر و پسر رخ می‌دهد چگونه می‌توان …