الصلاه خیر من النوم بدعت است یا سنت:

در رابطه با “الصلاة خير من النوم” روايات گوناگوني وجود دارد.
در برخي از روايات آمده که اين جمله را عمر بن الخطاب به اذان اضافه کرده است.نظير:
1- امام مالك: اِن المؤذن جاء الي عمربن الخطاب يؤذنه لصلاة الصبح فوجده نائماً فقال: الصلاة خير من النوم فأمره أن يجعلها في نداء الصبح.
هنگاميكه مؤذن نزد عمر آمد تا فرا رسيدن وقت نماز صبح را به او اعلام كند عمر را ديد كه به خواب فرو رفته فرياد برآورد: الصلاة خير من النوم، پس عمر به او دستور داد تا از اين پس اين عبارت را در اذان صبح قرار دهند.
الموطّا 1: 72
2- شوکانى به نقل از «البحر الزخّار» گوید: عمر آن را پدید آورد و پسرش گفت: این بدعت است. على هم وقتى آن را شنید، فرمود: چیزى را که از اذان نیست به آن نیفزایید. سپس گفته است: اگر بود، على و پسر عمر و طاووس آن را نفى نمى کردند.
نیل الأوطار: ج2، ص38
برخي از روايات نيز تصريح دارند که عده اي از صحابه و تابعین از جمله شخص خليفه دوم” الصلاة خیر من النوم” را بدعت مى دانستند. نظير:
1- ابن جریح به نقل از عمرو بن حفص گوید: سعدِ مؤذن اولین کسى بود که در زمان عمر گفت: الصلاة خیرٌ من النوم. عمر گفت: بدعت است، سپس آن را ترک کرد.
العمال: ج8، ص375، شماره 23251 و 23252; نیز مصنف عبدالرزاق: ج1، ص474، شماره 1827، 1828، 1829.
2- حسن بن مسلم روایت مى کند مردى از طاووس پرسید: از کى گفته شد الصلاة خیر من النوم؟ گفت: در زمان پیامبر خدا(ص) گفته نشده بود، ولى بلال پس از وفات پیامبر و در زمان ابوبکر شنید که مردى غیرمؤذن آن را مى گوید از او فرا گرفت و با آن اذان مى گفت، پس از مدتى ابوبکر درگذشت و عمر گفت: کاش بلال را از آنچه پدید آورده نهى مى کردیم و گویا فراموش کرد و مردم با آن اذان گفتند تا به امروز.
المصنف: ج1، ص475، شماره 1832; کنز العمال: ج8، ص375، شماره 23250.
3- عبدالرزاق صنعانى از ابن عیینه از لیث از مجاهد نقل مى کند: با پسر عمر بودم که شنید مردى در مسجد مى گوید: الصلاة خیر من النوم. گفت: ما را از پیش این بدعتگزار بیرون ببر.
سنن ابى داود: ج1، ص148، شماره 538.
4- ابن قدامه از اسحاق نقل کرده که گفته است: این را مردم پدید آورده اند. ابوعیسى گفته: این چیزى است که اهل علم آن را خوش نمى دارند و به خاطر همان پسر عمر وقتى آن را شنید از مسجد بیرون رفت.
المغنى: ج1، ص420.
5- شافعى آنرا مكروه و بدعت مى‏داند و شوكانى مى‏گويد: اگر جزو اذان بود حضرت على و عبداللَّه بن عمر و طاووس به آن اعتراض نمى‏كردند. همچنين از سعيد بن مسيب در همين منبع نقل مى‏كند، اين كلمه در صلاة فجر اضافه شده است.
نيل الاوطار، ج 2، ص 37
6- ازاهل بیت فراوان نقل شده که آن را بدعت دانسته اند، شیخ طوسى با سند صحیح از معاویة بن وهب نقل مى کند: از امام صادق درباره گفتن «الصلاة خیر من النوم» بین اذان و اقامه پرسیدم، فرمود: ما آن را نمى شناسیم!
وسائل الشیعه: ج4، ص650، باب 22 از ابواب اذان و اقامه، حدیث 1 و احادیث دیگر این باب
برخي روايات نيز بر اين دلالت مي کنند که گفتن آن در زمان پیامبر(ص) یا عصر خلفا پس از فراغت از اذان بوده نه جزء آن، و مؤذن از پیش خود آن را مى گفته تا مردم را از خواب بیدار کند ولي متاسفانه بعدها در خود اذان گنجانده شده است.
1- از ابوحنیفه روایت شده، از حماد، از ابراهیم، گوید از او درباره الصلاة خیر من النوم پرسیدم، گفت: از چیزهایى است که پدید آورده اند و خوب است و گفته که وقتى مؤذن از اذان فارغ مى شود آن را دو بار بگوید. امام شیبانى هم آن را از ابوحنیفه روایت کرده و گفته که این نظر ابوحنیفه است و به آن عمل مى کنیم.
جامع المسانید: ج1، ص296
2- امیر یمنى صنعانى (متوفاى 182 هـ) گوید: بنابراین «الصلاة خیر من النوم» از الفاظ اذانى که براى دعوت به نماز و رسیدن وقت آن تشریع شده نیست، بلکه از الفاظى است که براى بیدار کردن خفته تشریع شده است و مثل الفاظ تسبیح اخیرى است که در این روزگار مردم عادت کرده اند اول اذان بگویند. سپس گوید: چون این را دانستى، آنچه فقها عادت کرده اند که جدال کنند آیا آن از الفاظ اذان است یا خیر و آیا بدعت است یا خیر، برایت آسان خواهد شد.
سبل السلام فى شرح بلوغ المرام: ج1، ص120
نتيجه:
الف)آنچه که قطعي است ،«الصلاة خیر من النوم» در زمان رسول اکرم وجود نداشت واگر هم بود، هرگز جرئي از اذان نبوده است . بلکه لفظي براي بيدار کردن مردم بوده است.
ب) اين عقيده وقتي قوي تر مي شود که توجه داشته باشيم، که صحيح بخاري و صحيح مسلم که از معتبرترين کتابهاي اهل سنت است در روايات اذان اين جمله را نقل نکرده‏اند.
ج)احتمالا «الصلاة خیر من النوم» در زمان خليفه دوم به اذان اضافه شده است.اين عقيده زماني بيشتر قوت مي گيرد که بدانيم ، بلال هرگز براى عمر اذان نگفته است. (شايد براي آنکه دربدعتهاي خليفه شريک نباشد)
د) با تمام اينها مادامي که ،الصلاة خیر من النوم جزئي از اذان محسوب نشود. مي توان به آن بدعت نگفت .ليکن متاسفانه اهل سنت آن را جزئي از اذان مي دانند و بر شيعيان اشکال مي گيرند که چرا مثل ايشان عمل نمي کنند.
ه)به نظر اينجانب بدتر از اضافه کردن ،«الصلاة خیر من النوم» حذف “حي علي خير العمل” از اذان است که پرداختن به آن مجال جداگانه اي مي طلبد.