شواهد قرآنی برای امکان رجعت

اخيرا مقاله اي با عنوان”سوالات قرآنی از علمای شیعه (2)”به قلم جناب سجودي در سايت قرار گرفته است . در بخش اول آن مقاله به عقيده شيعيان که به رجعت اعتقاد دارند ، حمله شده است.در اينجا قصد دارم به آن پاسخ دهم.
در قرآن كريم ، آياتي وجود دارد كه عقيده به رجعت را ثابت مي‌كند :
1. از هر امتي ، گروهي را محشور مي‌شود :
خداوند حكيم در سوره مباركه نمل ، آيه 83 مي‌فرمايد :
وَيَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا مِمَّنْ يُكَذِّبُ بِآَيَاتِنَا فَهُمْ يُوزَعُونَ .
روزى خواهد آمد كه از هر گروه ، دسته‌اى را برمى انگيزيم ، از كسانى كه آيات ما را تكذيب مى‌كنند .
خداوند در اين آيه به صراحت مي‌گويد كه ما گروهي از ستمكاران را برمي‌انگيزيم ، نه همه آن‌ها را . به طور قطع اين حشر ، نمي‌تواند حشر روز قيامت باشد ؛ چرا كه حشر روز قيامت همگاني است و احدي باقي نمي‌ماند ، مگر اين كه در روز قيامت محشور مي‌شود و نتيجه اعمال خود را خواهد ديد . اين مطلب از بسياري از آيات قرآن كريم قابل استفاده است ؛ مثلاً خداوند در سوره كهف ، آيه 47 مي‌فرمايد :
وَحَشَرْنَاهُمْ فَلَمْ نُغَادِرْ مِنْهُمْ أَحَدًا .
آنها را برانگيختيم ، هيچ كس را فروگذار ننموديم .
يا در سوره نمل ، آيه 87 مي‌فرمايد :
وَيَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَفَزِعَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شَاءَ اللَّهُ وَكُلٌّ أَتَوْهُ دَاخِرِينَ
روزى كه در صور دميده مى شود ، تمامى كسانى كه در آسمان و زمين هستند دروحشت و هراس فـرو مـى رونـد ، مـگـر كـسانى كه خدا خواسته مورد عنايت خاص اوباشند . پس همگى در پيشگاه حضرت حق با فروتنى حضور دارند .
بنابراين ، مراد خداوند از « وَيَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ فَوْجًا » نمي‌تواند حشر روز قيامت باشد ؛ پس منظور از آن‌ چيزي نيست ؛ مگر همان رجعتي كه شيعيان به آن اعتقاد دارند .
2. دو بار زنده شدن ، بعد از دو بار مردن
خداوند در آيه 11 سوره غافر مي‌فرمايد :
قَالُوا رَبَّنَا أَمَتَّنَا اثْنَتَيْنِ وَأَحْيَيْتَنَا اثْنَتَيْنِ فَاعْتَرَفْنَا بِذُنُوبِنَا فَهَلْ إِلَى خُرُوجٍ مِنْ سَبِيلٍ .
در روز واپـسين كافران گويند : خداوندا ! ما را دو بار ميراندى و دو بار زنده كردى ؛ پس اينك كه ما به گناهان خويش گردن نهاده‌ايم ، براى بيرون شدن از اين گرفتارى راه چاره اى هست ؟
در ايـن آيه ، خداوند از دو بار ميراندن و دو باز زنده‌شدن سخن گفته ا ست ، كه هر ميراندن ، حيات سابقى را مى رساند ؛ همانگونه كه دوبار زنده شدن ، مرگ پيشين را حكايت مي‌كند . مـيـرانـدن نـخست ، پس از حيات دنيوى ، و مرگ دوم ، پس از حيات در رجعت است ؛ چنانكه احيا نخست ، در رجعت ، و احيا دوم در روز واپسين است .
3 . زنده شدن اصحاب كهف :
يكي از دلايل صحت و امكان رجعت ، زنده شدن اصحاب كهف ، بعد از 300 سال است كه خداوند در سوره كهف به آن تصريح مي‌كند :
وَتَحْسَبُهُمْ أَيْقَاظًا وَهُمْ رُقُودٌ … وَكَذَلِكَ بَعَثْنَاهُمْ لِيَتَسَاءَلُوا بَيْنَهُمْ . الكهف / 18 و 19 .
گمان مى برى كه آنان بيدارند ، در حالى كه آنان آرميده اند … اين چنين آنان رابرانگيختم تا ميان خود گفتگو كنند .
وَكَذَلِكَ أَعْثَرْنَا عَلَيْهِمْ لِيَعْلَمُوا أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَأَنَّ السَّاعَةَ لَا رَيْبَ فِيهَا . الكهف / 21 .
اين چنين ، ديگران را بر آنان دلالت نموديم ، تا بدانند وعده خداوند ، درباره رستاخيز ، حق است ، و هنگامه قيامت هر آينه آمدنى است و جاى شك در آن نيست .
وَلَبِثُوا فِي كَهْفِهِمْ ثَلَاثَ مِئَةٍ سِنِينَ وَازْدَادُوا تِسْعًا . الكهف / 25 .
آنان در غارشان سيصد سال درنگ نمودند ، و نه سال بر آن افزودند .
4 . داستان عزيز :
أَوْ كَالَّذِي مَرَّ عَلَى قَرْيَةٍ وَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَى عُرُوشِهَا قَالَ أَنَّى يُحْيِي هَذِهِ اللَّهُ بَعْدَ مَوْتِهَا فَأَمَاتَهُ اللَّهُ مِئَةَ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ قَالَ كَمْ لَبِثْتَ قَالَ لَبِثْتُ يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ قَالَ بَلْ لَبِثْتَ مِئَةَ عَامٍ فَانْظُرْ إِلَى طَعَامِكَ وَشَرَابِكَ لَمْ يَتَسَنَّهْ وَانْظُرْ إِلَى حِمَارِكَ وَلِنَجْعَلَكَ آَيَةً لِلنَّاسِ وَانْظُرْ إِلَى الْعِظَامِ كَيْفَ نُنْشِزُهَا ثُمَّ نَكْسُوهَا لَحْمًا فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُ قَالَ أَعْلَمُ أَنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ . البقره / 259 .
يا همانند كسى كه از كنار يك روستاى ويران شده عبور كرد ، در حالى كه سقفهاى آن فروريخته بـود، و مـردم آن مرده و استخوان‌ها پوسيده و پراكنده شده بود ، با خودگفت : چگونه خدا ، اينها را پـس از مـرگ زنـده مـى كند. در اين هنگام ، خدا او را يكصدسال ميراند ، سپس برانگيخت ، و به او گـفت : (نوايى شنيد) چه قدر درنگ كردى .گفت : يك روز يا پاره اى از روز ، به او گفت : نه بلكه يـكصد سال درنگ كردى . پس نگاه كن به خوردنى و آشاميدنى خود كه همراه داشتى ، هيچ گونه فرسودگى در آن رخ نداده ؛ ولى به الاغ خود نگاه كن كه چگونه فرسوده و از هم گسيخته شده … كه ماتو را ، زنده شدن تو پس از يكصد سال مردن را – نشانه‌اى براى مردم قرار دهيم ( از تو شنيده باور كنند كه زنده شدن مردگان حق است ) اكنون به استخوانهاى پوسيده و از هم گسيخته الاغ خـود نـگـاه كـن ، تا چگونه آنها را فرآورده استوار مى سازيم ، سپس گوشت بر آن مى پوشانيم . پس هـنـگامى كه اين حقايق بر او آشكار گرديد ، گفت : هرآينه مى دانم خداوند بر همه كارى توانايى دارد .
5. هفتاد هزار خانوار فراري از طاعون :
يكى ديگر از دلايل صحت و امكان رجعت در اين امت ، داستان هفتاد هزار خانوار فرارى از طاعون است كه دچار مرگ ناگهانى شدند ، و سپس با دعاى حزقيل ، سومين وصى حضرت موسى ، زنده شدند . خداوند ، در قرآن كريم داستان را اين‌گونه نقل مي‌كند :
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ خَرَجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَهُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ الْمَوْتِ فَقَالَ لَهُمُ اللَّهُ مُوتُوا ثُمَّ أَحْيَاهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَشْكُرُونَ . البقره / 243 .
آيا نديده‌اى ( ندانسته اى) گروهى را كه از ترس مرگ از خانه هاى خود بيرون شدند (به بـهـانه بيمارى طاعون از شركت در جنگ و جهاد خوددارى نمودند) خداوند فرمان مرگ آنان را صـادر نـمـود ، سـپـس ، بر اثر دعاى پيغمبرى عظيم الشان ، آنان را زنده نمود . خداوند نسبت به بندگان خود بخشاينده است گرچه بيشتر مردم سپاس نمى دارند .
گـويـنـد: اينان هفتاد هزار خانوار بودند كه از ترس مرگ ، بيمارى طاعون را بهانه قراردادند، در جهاد شركت نجستند، و از خانه هايشان بيرون شدند. آنگاه در راه ، مرگ همگى فرارسيد . و بر دست سومين وصى حضرت موسى عليه السلام زنده شدند ، و اينان گروهى از بنى اسرائيل بودند .
6. هفتاد نفر از اصحاب موسى عليه السلام دو باره زنده شدند :
اين داستان را بارها شنيده‌ايد كه حضرت موسي هفتاد نفر از اصحاب خود را به ميعاد‌گاهش در كوه طور برد ؛ اما آن‌ها بعد از ديدن معجزات فراوان ، بازهم بر لجاجت خويش پافشاري و حتي درخواست كردند كه خداوند را با همين چشم ظاهري ببينند كه خداوند عذاب خود را بر آنان نازل كرد و آنان بر اثر صاعقه از بين رفتند . حضرت موسي عليه السلام دعا كرد و آنان دو باره زنده شدند . خداوند داستان را اين‌گونه نقل مي‌كند :
وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَى لَنْ نُؤْمِنَ لَكَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْكُمُ الصَّاعِقَةُ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ . ثُمَّ بَعَثْنَاكُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ .
ياد بياوريد هنگامى را كه به موسى گفتيد : ايمان نمى آوريم ، تا خدا را بالعيان ببينيم … پس صاعقه شـمـا را فراگرفت ، در حالى كه نظاره مى كرديد ، در مقابل اين عقوبت كارى نميتوانستيد انجام دهيد ، آنگاه شما را پس از مرگتان برانگيختيم باشد تا سپاسگزار باشيد .
7. زنده شدن ، كشته‌اي از بني اسرائيل :
كشته‌اي در ميان بني اسرائيل پيدا شد كه مشخص نبود چه كسي او را كشته است و هر كس گناه آن را به گردن ديگري مي‌انداخت ؛ تا اين كه از جانب خداوند وحي رسيد كه گاوي را سر ببرند و بيخ دم او را به جنازه بزنند تا او زنده شده و قاتل خويش را رسوا سازد .
وَإِذْ قَتَلْتُمْ نَفْسًا فَادَّارَأْتُمْ فِيهَا وَاللَّهُ مُخْرِجٌ مَا كُنْتُمْ تَكْتُمُونَ . فَقُلْنَا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِهَا كَذَلِكَ يُحْيِي اللَّهُ الْمَوْتَى وَيُرِيكُمْ آَيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ . البقره / 72 و 73 .
بـه يـاد آوريد هنگامى كه فردى را كشتيد و گناه كشتن او را به گردن يكديگرمى افكنديد ، ولى خداوند آنچه را پنهان مى ساختيد آشكار مى سازد . پس فرمان داديم (تا گاوى را كشته ) و قسمتى از آن را (كـه همان بيخ دم او باشد) به كشته بزنيدتا (با اذن خدا) زنده گردد . اين چنين است كه خداوند مردگان را زنده مى كند ، و دلائل خود را براى شما آشكار مى سازد ، باشد تا انديشه كنيد .
8 . رجعة اولاد ايوب :
در تفاسير ، در باره آيه ذيل آمده است :
وَوَهَبْنَا لَهُ أَهْلَهُ وَمِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنَّا وَذِكْرَى لِأُولِي الْأَلْبَابِ . ص / 43 .
و خانواده‏اش را به او بخشيديم ، و همانند آن ها را بر آنان افزوديم ، تا رحمتى از سوى ما باشد و تذكّرى براى انديشمندان‏ .
كه خداوند فرزندان حضرت ايوب را بعد از آني كه همه آن‌ها را از دنيا برده بود ، به او بازگرداند و تا سال‌ها بعد با آن حضرت زندگي كردند .
در تفسير جلالين آمده است :
أي أحيا الله له من مات من أولاده ورزقه مثلهم .
تفسير الجلالين ، المحلي ، السيوطي ، ص 603 .
يعني خداوند هم فرزنداني را كه مرده بود بازگرداند و هم مثل آن فرزندان را به او ارزاني داشت .
بغوي در تفسير خود به نقل از ابن عباس مي‌نويسد :
ان الله رد على المرأة شبابها فولدت له ستة و عشرين ذكراً
خداوند جواني همسر ايوب را بازگرداند و پس از آن 26 پسر براي او به دنيا آورد .
بسياري از مفسران اهل سنت ؛ از جمله : ابن كثير ، سيوطي ، ابن أبي حاتم ، شوكاني و … گفته‌اند :
ورد الله عليه ماله وولده عيانا ومثلهم معهم .
تفسير ابن أبي حاتم ، ابن أبي حاتم الرازي ، ج 10 ، ص 3245 و تفسير ابن كثير ، ابن كثير ، ج 3 ، ص 198 – 199 و الدر المنثور ، جلال الدين السيوطي ، ج 5 ، ص 311 و فتح القدير ، الشوكاني ، ج 4 ، ص 439 .
خداوند اموال و فرزندان ايوب را عينا به او بازگردانده و مثل آن‌ها را نيز به وي ارزاني داشت .

البته در روايات زيادي نيز در کتب اهل سنت موضوع رجعت وجود دارد که بنده فقط به يکي از آنها(و در معتبر ترين کتب اهل سنت) اشاره مي کنم.
كَيْفَ أنتُم إذا نَزَلَ ابنُ مريمَ فيكم و امامُكم مِنْكم.
چگونه‌اید اگر پسر مریم بر شما فرود آید، در حالی كه امامتان از شما باشد؟
صحیح بخاری، ج4، ص205، كتاب الانبیاء، و صحیح مسلم، ج1، ح244، ص136